De Wet DBA: veilig zzp’en in 2025

De afgelopen maanden spraken we diverse zzp’ers die — vaak met pijn in het hart — hebben besloten te stoppen. De angst om in de problemen te komen met de Belastingdienst speelde hierbij een grote rol. Veel van hen kozen ervoor om weer in loondienst te gaan. Hoewel dat zekerheid biedt, geven ze daarmee ook de vrijheid en flexibiliteit van het zelfstandig ondernemerschap op.

Gelukkig zijn zulke drastische stappen vaak helemaal niet nodig. Ook in 2025 kun je nog steeds zonder zorgen als zzp’er aan de slag. In dit blog leggen we uit hoe je dat doet. Maar laten we eerst de basis helder krijgen: wat houdt de Wet DBA eigenlijk in?

Wat is de wet DBA?

De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) is al sinds 2016 van kracht. De wet is bedoeld om schijnzelfstandigheid te voorkomen en duidelijkheid te scheppen over de arbeidsrelatie tussen zzp’ers en opdrachtgevers. Het draait vooral om de vraag of een zzp’er écht zelfstandig werkt of in feite eigenlijk als werknemer kan worden beschouwd. Bij twijfel kunnen opdrachtgevers aansprakelijk worden gesteld voor het betalen van loonheffingen en sociale premies.

Vanaf 2025 wordt de handhaving van deze wet strenger, waardoor zowel zzp’ers als opdrachtgevers zorgvuldig moeten omgaan met hun samenwerking.

Waar let de Belastingdienst op?

Bij het beoordelen van een arbeidsrelatie kijkt de Belastingdienst naar vier belangrijke aspecten:

1. Gezagsverhouding
   Kan de opdrachtgever bepalen hoe het werk moet worden uitgevoerd? Hoe meer sturing er is, hoe groter de kans dat er sprake is van een dienstverband.
2. Persoonlijke arbeid
   Is de zzp’er verplicht het werk zelf te doen of kan hij zich laten vervangen? Zelfstandigen hebben meestal de vrijheid om een vervanger in te schakelen.
3. Beloning
   Hoe wordt de vergoeding geregeld? Een vast salaris of betaling per uur kan wijzen op een dienstverband, terwijl betaling op projectbasis zelfstandigheid benadrukt.
4. Aantal opdrachtgevers
   Werken voor meerdere opdrachtgevers toont aan dat je niet afhankelijk bent van één partij, wat je zelfstandigheid versterkt. Werken voor slechts één opdrachtgever kan twijfel oproepen, zeker bij langdurige opdrachten.

De combinatie van deze factoren bepaalt of een zzp’er als echt zelfstandig wordt gezien of als werknemer moet worden behandeld.

Wat zijn de gevolgen van de wet DBA?

De invoering en strengere handhaving van de Wet DBA hebben een duidelijke impact op het zzp-landschap in Nederland. Vijf ontwikkelingen springen hierbij in het oog:

1. Afname van het aantal starters
   Steeds minder mensen kiezen ervoor om als zzp’er te starten. In sectoren zoals zorg, bouw en zakelijke dienstverlening is het aantal starters in 2024 fors gedaald. In de zorgsector bijvoorbeeld liep het aantal nieuwe zzp’ers met meer dan 14% terug ten opzichte van het jaar ervoor.
2. Toename van het aantal stoppers
   Het aantal zzp’ers dat stopt, groeit eveneens. In dezelfde periode nam dit in de zorgsector toe met 4,4%. Veel zzp’ers stoppen omdat ze bang zijn voor de mogelijke gevolgen van de Wet DBA, zoals boetes of verlies van opdrachten.
3. Sectorale verschillen
   De impact verschilt per sector. Naast de zorg worden ook de bouw en zakelijke dienstverlening zwaar getroffen. Hier daalt het aantal starters met respectievelijk 16,6% en 7%, terwijl ook de cultuur-, sport- en recreatiesector een daling van ruim 13% ziet.
4. Verlies van opdrachtgevers
   Veel zzp’ers merken dat opdrachtgevers huiverig zijn geworden om hen in te huren. Bijna één op de zeven zzp’ers verwacht door de strengere handhaving opdrachtgevers kwijt te raken, vooral als zij langdurig voor dezelfde klant werken.
5. Zorgen onder zzp’ers
   De onduidelijkheid en strenge handhaving zorgen voor veel onzekerheid. Ruim een derde van de zzp’ers maakt zich zorgen over de toekomst van hun bedrijf, vooral degenen met hoge omzet en langdurige opdrachten.

Waarom zzp’ers stoppen (of niet meer starten)

Veel zzp’ers besluiten dus te stoppen of überhaupt niet te starten vanwege de strengere handhaving van de Wet DBA. Vanaf 2025 zal de Belastingdienst immers intensiever controleren op schijnzelfstandigheid. Dit zorgt voor onzekerheid bij zzp’ers, die vrezen voor boetes, naheffingen en zelfs het terugbetalen van sociale premies als hun arbeidsrelatie achteraf als dienstverband wordt beoordeeld.

Voor veel ondernemers voelt dit als een te groot risico, vooral als ze niet zeker weten of hun samenwerking aan alle regels voldoet.

Opdrachtgevers zijn ook terughoudender

Daarnaast zijn opdrachtgevers ook terughoudender geworden in het inhuren van zzp’ers. De angst om aansprakelijk te worden gesteld, heeft ertoe geleid dat bedrijven vaker kiezen voor werknemers in loondienst of andere juridische constructies. Dit betekent dat zzp’ers minder opdrachten krijgen, waardoor hun inkomen daalt en de drempel om zelfstandig te blijven hoger wordt. Vooral in sectoren zoals de zorg en bouw, waar zzp’ers vaak langdurig voor dezelfde opdrachtgever werken, is deze impact sterk merkbaar.

Deze combinatie van onzekerheid en minder kansen drijft veel zelfstandigen richting loondienst.

Wat kun je doen als zzp’er om schijnzelfstandigheid te voorkomen?

Om schijnzelfstandigheid te voorkomen, is het belangrijk om je werkwijze en afspraken goed te organiseren. Met de juiste strategie kun je voldoen aan de eisen van de Wet DBA en toch blijven profiteren van de vrijheid van het zzp-schap. Hieronder bespreken we een aantal praktische stappen om dit te realiseren.

1. Werk met duidelijke modelovereenkomsten

Een modelovereenkomst is een krachtig middel om je zelfstandigheid te bewijzen. Het is een document waarin jij en je opdrachtgever vastleggen hoe jullie samenwerken en waarom er geen sprake is van een dienstverband. Hoewel de Belastingdienst geen nieuwe modelovereenkomsten meer beoordeelt, kun je nog steeds gebruikmaken van bestaande goedgekeurde modellen. Door een overeenkomst aan te passen aan jouw situatie, maak je afspraken helder en toon je aan dat je bewust voldoet aan de regels.

Belangrijk is dat de praktijk aansluit op wat er in de overeenkomst staat. Als je bijvoorbeeld vastlegt dat je zelfstandig werkt en vervangbaar bent, maar in de praktijk volledig onder gezag van de opdrachtgever staat, kan dit alsnog problemen opleveren. Zorg dus dat je afspraken niet alleen op papier, maar ook in de dagelijkse samenwerking kloppen. Zo bied je jezelf en je opdrachtgever de zekerheid die nodig is om zorgeloos samen te werken.

2. Kies voor specialisatie

Specialiseren is een effectieve manier om je positie als zelfstandige te versterken. Door jezelf te richten op een specifieke niche of expertisegebied, onderscheid je je van anderen en wordt het voor opdrachtgevers duidelijk dat je als zelfstandig professional unieke waarde toevoegt. Dit maakt het minder waarschijnlijk dat jouw rol wordt gezien als een vervanging voor een werknemer.

Bovendien zorgt specialisatie ervoor dat opdrachtgevers je inhuren vanwege jouw specifieke kennis of vaardigheden, niet omdat je ‘gewoon’ een taak uitvoert. Denk bijvoorbeeld aan een zzp’er die zich richt op duurzaam bouwen of een webdesigner die gespecialiseerd is in e-commerce. Deze focus benadrukt je zelfstandigheid en maakt het eenvoudiger om projectmatige afspraken te maken in plaats van te werken onder de voorwaarden van de opdrachtgever. Specialiseren helpt je niet alleen juridisch, maar vergroot ook je aantrekkingskracht op opdrachtgevers en je tarieven.

3. Werk via een bemiddelingsbureau of platform

Een bemiddelingsbureau of platform kan een waardevolle partner zijn voor zzp’ers die zekerheid zoeken in hun opdrachten. Deze organisaties fungeren als tussenpersoon tussen jou en je opdrachtgevers, waardoor veel van de administratieve en juridische lasten uit handen worden genomen. Ze zorgen vaak voor heldere contracten die voldoen aan de eisen van de Wet DBA, en bieden daarmee een extra laag bescherming tegen schijnzelfstandigheid.

Daarnaast helpen bemiddelingsbureaus en platforms vaak bij het vinden van nieuwe opdrachten, wat jouw afhankelijkheid van één opdrachtgever verkleint. Dit versterkt je positie als zelfstandige en geeft je de ruimte om je te richten op het leveren van kwaliteit. Hoewel ze vaak een percentage van je inkomsten vragen, kan de tijd en zekerheid die je wint deze kosten ruimschoots waard zijn. Voor zzp’ers die zich minder willen bezighouden met de complexe details van wet- en regelgeving, is dit een praktische oplossing.

4. Kies voor een andere bedrijfsvorm

De keuze voor de juiste bedrijfsvorm kan helpen om je positie als zelfstandige te versterken en de risico’s van de Wet DBA te verkleinen. Verschillende bedrijfsvormen bieden unieke voordelen die jou en je opdrachtgevers meer zekerheid geven. Hieronder bespreken we vier opties om je ondernemerschap beter te positioneren.

Omzetten naar een eenmanszaak met personeel

Door personeel aan te nemen, toon je duidelijk aan dat je een zelfstandige ondernemer bent met een eigen onderneming. Dit benadrukt dat je niet afhankelijk bent van één opdrachtgever en versterkt je positie als werkgever. Het aannemen van personeel brengt wel extra verantwoordelijkheden en kosten met zich mee, zoals loonadministratie en verzekeringen, maar het geeft opdrachtgevers meer vertrouwen in jouw zelfstandigheid.

Kiezen voor een zzp-coöperatie

In een zzp-coöperatie werk je samen met andere zelfstandigen onder één gezamenlijke juridische entiteit. Dit biedt voordelen zoals gedeelde opdrachten, gezamenlijke marketing en een sterkere onderhandelingspositie. Bovendien verlaagt het de kans op schijnzelfstandigheid, omdat opdrachtgevers vaak een contract aangaan met de coöperatie in plaats van met jou als individu.

Switchen naar een VOF

Een vennootschap onder firma (VOF) is een goede optie als je samen met een andere ondernemer een bedrijf wilt opzetten. Het toont aan dat je een zakelijke samenwerking hebt in plaats van een ondergeschikte arbeidsrelatie. Let wel op dat je in een VOF hoofdelijk aansprakelijk bent voor de schulden van de firma, dus het vereist duidelijke afspraken tussen de vennoten.

Overstappen naar een BV-structuur

Met een besloten vennootschap (BV) creëer je een aparte rechtspersoon voor je onderneming, waarin jij optreedt als directeur-grootaandeelhouder (DGA). Dit maakt het eenvoudiger om je zelfstandigheid aan te tonen, omdat je op papier niet als werknemer werkt. Een BV biedt ook meer bescherming tegen persoonlijke aansprakelijkheid, maar brengt hogere oprichtingskosten en administratieverplichtingen met zich mee.

Door te kiezen voor een bedrijfsvorm die past bij jouw ambities en situatie, kun je je zelfstandigheid versterken en je onderneming beter beschermen tegen de risico’s van de Wet DBA.

5. Werk als interim-professional

Werken als interim-professional is een effectieve manier om je zelfstandigheid te benadrukken en tegelijkertijd waardevolle opdrachten binnen te halen. Interim-opdrachten zijn doorgaans projectmatig en hebben een duidelijke einddatum, waardoor ze minder vaak worden gezien als een dienstverband. Dit verkleint het risico op schijnzelfstandigheid aanzienlijk. Bovendien word je als interim-professional vaak ingehuurd vanwege jouw specifieke expertise, wat benadrukt dat je als zelfstandige een unieke bijdrage levert.

Bij interim-opdrachten bepaal je meestal zelf hoe je het werk uitvoert, zolang je het gewenste resultaat levert. Dit biedt jou als zzp’er niet alleen flexibiliteit, maar onderstreept ook jouw positie als zelfstandig ondernemer. Zorg er wel voor dat je afspraken over de opdracht en de verantwoordelijkheden goed vastlegt in een overeenkomst. Zo voorkom je misverstanden en toon je aan dat je volledig zelfstandig werkt. Interim-werk kan daarmee een uitstekende keuze zijn voor zzp’ers die zich willen onderscheiden en tegelijk aan de regels van de Wet DBA willen voldoen.

6. Volg scholingen en behaal certificeringen

Het volgen van scholingen en het behalen van certificeringen zijn krachtige manieren om je zelfstandigheid te versterken en jezelf als expert in jouw vakgebied te positioneren. Door te investeren in je kennis en vaardigheden laat je zien dat je een professional bent die waarde toevoegt door specifieke expertise. Dit maakt het voor opdrachtgevers duidelijk dat ze jou inhuren vanwege je unieke capaciteiten en niet als vervanging van een werknemer.

Certificeringen bieden daarnaast een extra laag van vertrouwen en professionaliteit. Een officiële erkenning binnen jouw vakgebied kan helpen om de relatie met opdrachtgevers verder te professionaliseren en onderscheidt je van anderen. Bovendien geven opleidingen en certificaten je toegang tot nieuwe markten en opdrachtgevers, waardoor je afhankelijkheid van één klant afneemt. Investeren in je ontwikkeling is dus niet alleen goed voor je zelfstandigheid, maar ook voor de groei van je onderneming.

7. Bied producten aan in plaats van diensten

Het aanbieden van producten in plaats van alleen diensten is een slimme manier om je zelfstandigheid te versterken en minder afhankelijk te zijn van opdrachtgevers. Producten, zoals digitale tools, online cursussen of op maat gemaakte fysieke producten, maken duidelijk dat je een ondernemer bent met een eigen aanbod, los van specifieke klantrelaties. Dit helpt om de grenzen tussen zelfstandigheid en schijnzelfstandigheid te verduidelijken.

Daarnaast biedt het verkopen van producten schaalvoordelen en een passieve inkomstenstroom. Waar diensten vaak afhankelijk zijn van jouw beschikbaarheid en directe inspanning, kunnen producten meerdere klanten tegelijk bedienen zonder dat dit extra tijd kost. Dit maakt je minder afhankelijk van één opdrachtgever en geeft je onderneming meer stabiliteit. Bovendien laat het zien dat je als ondernemer zelf de touwtjes in handen hebt, wat je positie als zelfstandige verder versterkt.

8. Zorg dat je een website hebt

Een professionele website is onmisbaar voor zzp’ers die hun zelfstandigheid willen benadrukken. Met een goed ingerichte website laat je zien dat je een serieuze ondernemer bent met een eigen identiteit. Je kunt hier jouw diensten, producten en specialisaties presenteren, wat opdrachtgevers vertrouwen geeft in jouw expertise. Bovendien maakt een website duidelijk dat je actief klanten werft, wat helpt om te laten zien dat je niet afhankelijk bent van één opdrachtgever.

Daarnaast biedt een website praktische voordelen. Je kunt klanten via je website contact laten opnemen, opdrachten laten aanvragen of zelfs producten verkopen. Met tools zoals blogs of klantcases kun je je kennis en ervaring delen, wat je professionaliteit versterkt. Een eigen domeinnaam en e-mailadres maken het plaatje compleet, zodat je niet alleen professioneel overkomt, maar ook beter vindbaar bent voor nieuwe opdrachtgevers. Kortom, een website is een investering in je toekomst als zzp’er.

Laat de DBA je niet klemrijden

Met de Wet DBA in zicht is het begrijpelijk dat veel zzp’ers zich zorgen maken, maar zoals je hebt gelezen, zijn er genoeg manieren om zorgeloos te blijven ondernemen. Of je nu kiest voor een modelovereenkomst, je specialiseert, een andere bedrijfsvorm omarmt of producten aanbiedt: er zijn altijd oplossingen die bij jouw situatie passen. Stoppen met zzp’en is dus écht niet nodig. Met een beetje creativiteit en de juiste aanpak kun je zelfs sterker uit de strijd komen.

Laat de DBA je niet klemrijden, maar gebruik deze tips om vol gas door te gaan als zelfstandige!

Jeroen van Putten